Het KB uitvoering is gewijzigd: kortere betaaltermijnen bij overheidsopdrachten
Op 7 juni 2024 verscheen op deze website al een artikel over de op til zijnde aanpassingen aan het KB Uitvoering voor wat betreft de betalingsregels bij overheidsopdrachten en de impact hiervan voor u als aannemer. Deze wijzigingen komen er nu ook echt. Op 16 september jongstleden verscheen het koninklijk besluit van 12 augustus 2024 tot wijziging van het KB Uitvoering van 14 januari 2013 in het Belgisch Staatsblad. De nieuwe regels treden in werking vanaf 1 januari 2025. Hieronder geven wij graag een kort overzicht van de definitieve, nieuwe regels.
Welke betalingstermijn heeft een aanbesteder vandaag?
Het huidige KB Uitvoering van 14 januari 2013 laat de aanbesteder standaard toe om binnen een termijn van 30 dagen de prestaties na te kijken (de verificatietermijn) en daarna 30 dagen om de factuur te betalen (de betalingstermijn). Omdat een afzonderlijke verificatieprocedure vaak niet nodig is bij standaardopdrachten betekent dit dat de overheid in de praktijk over een betaaltermijn van 60 dagen beschikt. In sommige uitzonderlijke gevallen mag de betalingstermijn worden verlengd met 30 dagen, wat de betalingstermijn in wezen op 90 dagen kan brengen.
Dit is anders wanneer het KB Uitvoering niet van toepassing is, wat bijvoorbeeld het geval is voor transacties tussen ondernemingen onderling. Dan gelden de regels van de wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties. Deze wet voorziet immers dat een betalingstermijn in regel maximaal 30 dagen bedraagt, ongeacht of er een voorafgaande verificatie van de prestaties moet gebeuren. In uitzonderlijke gevallen kan deze termijn worden verlengd tot een termijn van maximaal 60 dagen.
Waarom wijzigt het KB Uitvoering?
De nood tot wijziging van de betalingsregel bestond reeds enige tijd, zowel op politiek als juridisch vlak:
- Vanuit de EU wil men steeds inzetten op een competitievere markt voor overheidsopdrachten, waar de (soms minder kapitaalkrachtige) kmo's reële kansen hebben om opdrachten binnen te halen. Korte(re) betalingstermijnen worden daarbij gezien als een doeltreffende maatregel.
- Daarnaast oordeelde het Hof van Justitie op 20 oktober 2022, met verwijzing naar de richtlijn 2011/7 van 16 februari 2011, dat een betalingstermijn in de regel niet langer mag bedragen dan 30 kalenderdagen, ongeacht of er een verificatie moet gebeuren of niet. Slechts uitzonderlijk mag de betalingstermijn maximaal 60 dagen bedragen.
Het eerder artikel van 7 juni 2024 over ditzelfde onderwerp ging reeds dieper op deze redenen in en vermeldde dat er tegen de op til zijnde wijzigingen weerstand was vanwege de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), Brulocalis en de Union des Villes et Communes de Wallonie. Deze wierpen immers op dat kortere termijnen in de praktijk moeilijk realiseerbeer zijn en dat de maategel doel zou missen. Zij lijken echter weinig gehoor te hebben gevonden bij de regering.
Hoe zien de nieuwe regels eruit?
Vanaf 1 januari 2025 gebeuren betalingen in het kader van de nieuw gepubliceerde overheidsopdrachten standaard binnen een ‘behandelingstermijn’ van 30 dagen. Binnen die termijn moet een aanbesteder dan de verificatie doen en daaropvolgend de betaling uitvoeren. Het standaard onderscheid tussen de verificatietermijnen en de betalingstermijnen verdwijnt dus.
Op deze regel bestaan echter volgende uitzonderingen:
- Gezondheidszorgverstrekkers hanteren een behandelingstermijn van 60 dagen, enkel voor werken/leveringen/diensten verbonden aan die specifieke activiteit.
- Diezelfde zorgverstrekkers kunnen, mits voldaan aan bijzondere en cumulatieve voorwaarden, daarnaast nog een afzonderlijke verificatietermijn hanteren.
- De langere termijn moet uitdrukkelijk in het bestek worden opgenomen.
- De afwijking moet objectief gerechtvaardigd zijn op grond van de bijzondere aard of eigenschappen van de opdracht.
- De termijn mag nooit langer zijn dan 60 dagen.
- De langere termijn mag geen kennelijke onbillijkheid tegenover de opdrachtnemer behelzen (zie voor de invulling ervan het gewijzigde art. 9, § 3 KB Uitvoering).
Welke termijn de aanbesteder hanteert en hoelang die is, zal moeten worden meegedeeld wanneer een (vereenvoudigde) aankondiging van gegunde opdracht wordt gepubliceerd.
Ten slotte valt nog op te merken dat – in lijn met de vroegere regelgeving – de behandelingstermijn in welbepaalde gevallen geschorst kan worden, bv. wanneer de aanbesteder de opdrachtnemer niet tijdig beschikt over de factuur of de opdrachtnemer moet bevragen over het werkelijke bedrag van zijn sociale of fiscale schuld alvorens de betaling kan worden uitgevoerd.
Een belangrijke bemerking is dat de gewijzigde betalingsregels geen invloed hebben op de betalingsregels van de voorschotten conform de artikelen 12/1 tot 12/8 Wet Overheidsopdrachten.
Wanneer treden de nieuwe regels in werking?
Er is voorzien dat de hierboven besproken wijzigingen in werking treden op 1 januari 2025, voor de opdrachten die vanaf dat moment gepubliceerd (moeten) worden.
Dit wil dus zeggen dat de bestaande overheidsopdrachten en de nieuw gepubliceerde opdrachten tot en met 31 december 2024 nog steeds de oude betalingsregels kunnen volgen.
Heeft u algemene vragen over de inhoud van dit artikel? Twijfelt u of het bestek voldoet aan de regelgeving overheidsopdrachten? Neem dan zeker contact met ons op. De experten van Tender Law zijn steeds bereid om u hiermee verder te helpen!
Ewoud Hacke
Advocaat Tender Law
Lees ook: Nieuwe betalingsregels voor overheidsopdrachten in 4 vragen en antwoorden | Bouwkroniek